Welke penselen heb je nodig voor acrylverf?

Welk penseel moet je kiezen voor acrylverf
Welk penseel moet je kiezen voor acrylverf

Als je gaat schilderen met acrylverf kom je ook bij de vraag: welk penseel heb ik nodig? Er is veel keuze: stug of zacht haar, lange of korte steel, breed of smal, rond of recht enzovoorts.

Pffff… wat veel keuze!

Als je zelf een beetje weet wat voor soort schilderijen je wil gaan maken, wordt het al een stuk makkelijker.

Je hoeft jezelf eigenlijk maar 4 vragen te stellen. Die vragen heb ik hieronder beschreven. Daarna leg ik nog kort wat uit over de verschillende modellen.

1: Synthetisch of natuurlijk dierenhaar?

Om te beginnen kun je voor acrylverf het best een synthetisch penseel kiezen. Penselen van natuurlijke dierenhaar zijn ook te gebruiken, maar die slijten erg snel als je ze gebruikt met acrylverf. Synthetische penselen slijten minder snel en blijven hun veerkracht beter behouden.

Synthetisch is over het algemeen de beste keuze: slijt minder snel en gaat goed terug in model na gebruik

2: Stugge of soepele haren?

Bij vrijwel alles soorten penselen (rond, plat, schuin enz.) heb je keuze uit zeer stugge tot soepele (zachte) haren.

Je kunt het beste voor stugge haren kiezen als je:

• met hele dikke verf en/of verflagen wil werken
• als je graag de verfstreken zichtbaar wil laten blijven in je werk
• als je heel droog/schraal wil schilderen

Je kunt het beste voor soepele haren kiezen als je:

• met dunne tot zeer dunne verf en/of verflagen wil werken
• als je graag de verfstreken niet wil zien in je werk
• als je vloeiend wil schilderen

Links heb ik een stug penseel gebruikt, rechts een zachter penseel. Met een stug penseel kun je makkelijker dik schilderen en blijf je de verfstreek mooi zien. Met een zachter penseel kun je mooi vloeiend schilderen, in normale tot dunne lagen. Je ziet daar vrijwel geen penseelstreek in terug.

3: Korte of lange steel?

Als je grote schilderijen maakt, laten we zeggen 60×90 cm en groter, dan kun je beter penselen met lange stelen kopen. Als je op dit soort formaten werkt, werk je waarschijnlijk ook op een schildersezel. Als je op grotere formaten werkt, moet je ook makkelijke grotere bewegingen kunnen maken. Met een penseel met een lange steel kun je die grote bewegingen soepel maken vanuit je arm, bovendien zorgt het er meteen ook voor dat je door de langere afstand beter overzicht op je werk hebt.

Een langere steel is handig bij groter werk.

Als je klein tot zeer klein werkt, zijn penselen met een kortere steel handiger. Je kunt dan makkelijker gedetailleerd werken en je kunt eventueel je arm of hand op je werk laten rusten. Door het kleinere formaat waar je op werkt heb je al overzicht genoeg, dus een lange steel is hier niet bij nodig.

Voor kleiner werk is een korte steel handiger.

Maak je grote schilderijen: lange tot zeer lange steel.
Maak je kleine schilderijen: korte tot zeer korte steel.

4: Hoe breed moeten de haren zijn?

Je hebt ook nog eens keuze uit verschillende breedtes. Hier valt maar één ding over te zeggen: kies wat handig uitkomt. Voor grotere vlakken zijn bredere penselen uiteraard handiger. Voor langere bredere lijnen geldt hetzelfde. En voor gedetailleerder of kleiner werk kun je beter wat smallere penselen gebruiken.

Schaf om te beginnen 3 platte met verschillende breedtes, 3 ronde penselen met verschillende breedtes en een spalter aan (zie hieronder voor meer info over spalters).
Als je heel groot werkt, kun je dan het beste 3 vrij brede penselen kopen, maar wel gevarieerd, dus van zeer breed, minder breed en nog minder breed, zodat je tijdens het schilderen kunt overstappen naar smallere penselen als dat nodig is.
Als je heel klein werkt geldt hetzelfde, alleen zullen de breedtes relatief gezien iets dichter bij elkaar liggen.

Met 3 ronde, 3 platte penselen en een spalter heb je al een gigantisch scala aan mogelijkheden. Je kunt je set gaandeweg altijd uitbreiden, maar leer eerst eens een beetje je basisset kennen. Als je er een tijdje mee hebt gewerkt, is het leuk om ook eens een ander type penseel te kopen, bijvoorbeeld een andere stugheid of een ander model. Je kunt dan het verschil voelen ten opzichte van wat je al kent, en zodoende kun je ook een smaak ontwikkelen.

Een basisset: 3 ronde en 3 platte penselen en een spalter



De verschillende modellen

Er zijn veel verschillende modellen. Ik leg hieronder in het kort uit waar je de verschillende penselen voor kunt gebruiken. In de video die ik over penselen heb gemaakt, kun je ook zien hoe ze in de praktijk werken:

Spalters

We beginnen met het grove werk. Grote vlakken kun je makkelijk met spalters volschilderen. Die hebben een hele brede kwast.

Je kunt hiermee ook heel goed snelle schetsen opzetten als je op grote formaten werkt, want je kunt er ook relatief dunne lijnen mee schilderen als je de spalter haaks hanteert.

Verder zijn spalters ook handig om je ondergrond in te smeren met gesso. Het is dus sowieso altijd handig om een spalter aan te schaffen.

Een spalter. Ook weer verkrijgbaar in verschillende breedtes

Platte penselen

Platte penselen zijn – zoals de naam al zegt – plat. Ze zijn geschikt voor het vullen van vlakken. Als je een plat penseel haaks gebruikt kun je er ook dunnere lijnen mee schilderen. Ideaal als je rechte lijnen moet schilderen. De lijnen hebben in principe overal dezelfde breedte (dikte).

Ronde penselen

Met ronde penselen kun je vloeiende lijnen maken. Je kunt ook variëren in lijndikte, door de druk op het penseel te veranderen, of door het penseel onder een andere hoek te gebruiken.

Kattentong

Een kattentong penseel combineert een beetje de eigenschappen van een plat en een rond penseel. Hierdoor zijn dit bijzonder veelzijdige penselen. Je kunt ze gebruiken voor rechte lijnen, het vullen van vlakken, vloeiende lijnen, lijnen met variatie.

Schuin penseel

Dit zijn platte penselen die schuin in een punt aflopen. Deze penselen zijn geschikt voor precieze karweitjes. Je kunt hier heel precies mee in hoekjes schilderen, rechte lijnen trekken. Ook geschikt voor grafische toepassingen, zoals lettering.

Waaierpenseel

Met waaierpenselen kun je zachte overgangen maken tussen kleuren. Je zet dat eerst de kleuren op met andere penselen en waaiert er met het penseel zachtjes overheen, zodat ze in elkaar overvloeien.

Waaierpenselen worden ook weleens gebruikt voor Bob Ros-achtige effecten, zoals grassprieten en blaadjes aan bomen.

Slepers

Dit zijn ronde penselen, met extreem lange haren. Die haren zuigen zich vol met verf of inkt en geven dit langzaam en gestaag af. Je kunt er dus hele lange, vloeiende lijnen mee maken. Deze penselen worden ook veel voor grafische toepassingen gebruikt. Slepers worden ook wel gebruikt voor kalligrafie.

Overzicht blogs