Maak alle kleuren met de drie primaire kleuren geel, magenta en cyaan

maak alle kleuren met drie primaire kleuren
maak alle kleuren met drie primaire kleuren

Van jongs af aan leren wij dat wij alle kleuren zouden moeten kunnen mengen met de drie primaire kleuren: geel, rood en blauw.

Primaire kleuren zijn kleuren die niet te maken zijn door andere kleuren met elkaar te mengen. Geel kun je bijvoorbeeld niet mengen vanuit twee andere kleuren. Heb je geel nodig, dan heb je dus een tube gele verf nodig.

Wat ons vaak niet verteld werd, is dat niet ieder geel, rood of blauw geschikt is om te gebruiken als primaire kleur. Er zijn nogal wat verschillende variaties van die kleuren te koop.

Een kleine greep uit beschikbare blauwen. Welke blauw is primair blauw?

Misschien heb je het zelf ook weleens ondervonden: je mengt blauw met geel, in de veronderstelling dat je dan een mooie groene kleur krijgt, maar je krijgt een modderig groen.

Twee verschillende blauwen gemengd met primair geel. Ultramarijn ligt verder bij geel vandaan op de kleurencirkel, waardoor er een minder intens groen ontstaat.

Dat ligt niet aan jou! Het ligt eraan dat je een blauw of een geel gebruikt die niet helemaal zuiver is. Daarmee bedoel ik niet dat het geen goede kleuren zijn, maar het zijn kleuren die al naar een bepaalde andere kleur toe neigen.

Zo heb je bijvoorbeeld blauwen waar al wat rood of geel in zit. Dat je kleur dan niet verzadigd wordt als je ze mengt, heeft ermee te maken dat een of beide van je kleuren naar een complementaire kleur toe neigt, daar kom ik in de les over complementaire kleuren op terug. Voor nu is het belangrijk om te weten dat je een zo zuiver mogelijk geel, blauw en rood nodig hebt.

Meng je een zuiver blauw met een zuiver geel, dan krijg je een mooi verzadigd groen. Hetzelfde geldt ook voor bijvoorbeeld paars.

Als je cyaan met magenta mengt, krijg je een zuiver paars. Bij ultramarijn en pyrrolerood krijg je een wat ‘modderiger’ paars.

Met welke drie kleuren kun je nou écht alles mengen?

Als je met drie kleuren alle kleuren wil mengen die je op de onderstaande kleurencirkel ziet, dan heb je de volgende kleuren nodig: primair geel, magenta en cyaan.

Kleurencirkel

Primair geel is een zo zuiver mogelijk geel, cyaan een zo zuiver mogelijk blauw, maar magenta is heel wat anders dan je zou verwachten, dat lijkt immers niet echt op het rood waarvan we altijd dachten dat het een primaire kleur was.

Primair geel, magenta en cyaan. Vooral magenta is opvallend: dat lijkt niet echt op het rood wat wij altijd voor ogen hebben.

Het gekke is: met magenta en geel kun je rood maken. Doe je er nog meer geel door, dan kom je bij oranje en geeloranje.

En als je magenta met cyaan mengt, dan kun je de meest prachtige paarse kleuren maken. Daarom is het goed om magenta te bestempelen tot primaire kleur, naast geel en cyaan.

Dus: wil je graag met heldere, felle, verzadigde kleuren gaan werken, of in ieder geval weten hoe je ze maakt, gebruik dan primair geel, magenta en cyaan.

Ik heb ook een videoles over primaire kleuren op YouTube gezet, daarin kun je zien hoe ik met primair geel, magenta en cyaan alle kleuren kan maken (link naar de video staan onderaan de tekst).

Verzadigd en onverzadigd

Praktisch gezien is magenta echter niet altijd zo handig om mee te werken. Je zult regelmatig rood nodig hebben en dan zou je dus telkens eerst geel met magenta moeten mengen. In de praktijk is het dus handiger om een tube rode verf te hebben.

Bovendien zijn de kleuren uit de kleurencirkel – de kleuren die je kunt mengen met de primaire kleuren – sterk verzadigd. Ze zien er prachtig uit, wij houden van dat soort kleuren, maar als je bijvoorbeeld naar de waarneming schildert, dan zul je zien dat je dit soort sterk verzadigde kleuren vrijwel nooit tegenkomt! Het is daarom niet erg om te werken met een “ouderwets” palet met daarop een blauw, een geel en een rood. Als je daarmee gaat mengen zul je sommige felle kleuren niet kunnen maken, maar je hebt die toch vrijwel nooit nodig. Mocht je ze dan tóch een keer nodig hebben, dan weet je nu dus met welke kleuren je ze wél kunt maken.

Geel en magenta mengen

Als je primair geel en magenta mengt, dan kun je alle kleuren die tussen geel en magenta in liggen maken. Het hangt van de balans af; hoe meer magenta je bij het geel doet, hoe roder het wordt. Er tussenin liggen nog geeloranje, oranje, oranjerood, rood.

Kleuren die je kunt maken met primair geel en magenta

Magenta en cyaan mengen

Als je cyaan door je magenta mengt, dan ga je van magenta naar paars, naar blauwpaars en uiteindelijk ga je richting cyaan.

Cyaan en primair geel mengen

Als je telkens wat meer geel door je cyaan doet, ga je van cyaan naar een blauwgroen, dan groen, geelgroen en zo verder tot je bijna geel hebt.

Kleuren die je kunt maken met geel en cyaan

Kleurencirkel maken

Als je het bovenstaande hebt gelezen, dan is een kleurencirkel dus niet meer moeilijk om te maken. Er zit logica in en dat is fijn om te weten.

Als je eerst ergens bovenaan met geel begint, en je doet er telkens iets magenta in, dan ga je dus naar oranje en rood en dan naar puur magenta.

Vanaf dat punt (het puur magenta) wordt het geel helemaal los gelaten. Vanaf magenta gaan we naar cyaan werken, dus telkens iets meer cyaan erin tot je bij puur cyaan bent.

Vanaf het pure cyaan laten we de magenta helemaal los en gaan we richting geel mengen. Je doet dan elke keer iets meer geel door je cyaan, tot je weer bij puur geel bent. Dan is het cirkeltje rond.

Wit en zwart

Met wit kun je alle kleuren die je mengt natuurlijk lichter maken, waardoor je alle lichtere variaties krijgt.

Donkerder maken van de kleuren kan door er zwart doorheen te mengen. Je kunt zwart uit een tube gebruiken, maar met de drie primaire kleuren kun je ook zelf een mooi zwart maken. Je mengt de drie primaire kleuren door elkaar, zoek even naar de balans en dan kom je bij zwart uit.